© Shutterstock
© Münsterland e. V.
Klimaatverandering, de gevolgen ervan en hoe wij ons aanpassen
© Kemper
Met de voortschrijdende klimaatverandering worden de gevolgen ook hier in Münsterland steeds duidelijker merkbaar. Maar hoe kunnen uw eigen huis en tuin worden aangepast aan de toegenomen hittegolven, droge fasen en hevige regenval? We spraken hierover met Dr. Tobias Kemper, die werkt als netwerker voor aanpassing aan klimaateffecten bij het EnergieAgentschap.NRW. Hij is dus de contactpersoon voor gemeenten en bedrijven in Noordrijn-Westfalen en geeft informatie over maatregelen ter aanpassing aan de klimaateffecten.
Veel groen voor meer soortenbescherming: ontdek het in de video!
Waarom zijn aanpassingsmaatregelen voor klimaateffecten vandaag al relevant?
In de eerste plaats is de versterking van de klimaatbescherming enorm belangrijk om de temperatuurstijging af te remmen of te beperken. Alleen al in Noordrijn-Westfalen is deze stijging sinds het begin van de weermetingen al opgelopen tot 1,5 graad. Klimaatbeschermingsmaatregelen alleen zullen echter niet volstaan om de klimaatverandering het hoofd te bieden. Daarom zijn ook nu maatregelen nodig om zich aan te passen aan de klimaatverandering, teneinde de schade die de gevolgen daarvan met zich meebrengen, te voorkomen.
Wat doet de klimaatverandering met ons?
De klimaatverandering is al in volle gang en de gevolgen en effecten ervan zijn al lang voelbaar - zelfs in onze breedtegraden. Dit blijkt niet in de laatste plaats uit de afgelopen twee zeer warme en drogere jaren dan gemiddeld. De verschillende hittegolven, maar ook de lange droge fasen hebben een impact op mens en dier, maar ook op onze natuur. Dit is vooral te zien in de bossen, maar ook in de landbouw. Bovendien zijn er de laatste jaren talrijke zware stormen geweest, waarbij hevige regenval, onweer en hagel voor de nodige schade hebben gezorgd. Wetenschappers zijn het erover eens dat deze zogenaamde extreme weersomstandigheden zich in de toekomst vaker en heviger zullen voordoen. Trends in die richting zijn vandaag al duidelijk waarneembaar.
Welke gevolgen heeft de klimaatverandering voor het Münsterland?
Ook hier valt een toenemend aantal hevige regenbuien te verwachten, die overal in het land voorkomen en dan kunnen leiden tot de overeenkomstige overstromingen en inundatie op de plaats waar zij vallen. In de regio was dit bijvoorbeeld het geval in Münster in 2014. Voorts vormen hitteproblemen, vooral in stadscentra, en langere perioden van droogte een probleem. Aangenomen mag worden dat naarmate de klimaatverandering voortschrijdt, extreem droge fasen zullen worden afgewisseld door extreem natte fasen. Beide uitersten moeten op de best mogelijke manier worden aangepakt.
Welke gevolgen heeft de klimaatverandering voor de landbouw in het Münsterland en voor onze drinkwatervoorziening?
Voor de landbouwstructuur in het Münsterland vormen vooral lange droge perioden een bedreiging - zoals de jaren 2018 en 2019 heel duidelijk hebben aangetoond. Dit is vooral problematisch in het voorjaar, vooral omdat het groeiseizoen nu gemiddeld twee weken vroeger begint als gevolg van de klimaatverandering. Naast de landbouw, die een grote vraag naar water heeft, kan in sommige regio's ook de beschikbaarheid van drinkwater een probleem worden. In veel gevallen wordt drinkwater geleverd via putten die in verbinding staan met het grondwater. In ongunstige gevallen kunnen er gebruiksconflicten ontstaan tussen commerciële en particuliere gebruikers. Het is daarom van belang zich in een vroeg stadium van deze potentiële problemen bewust te zijn en de nodige voorzorgsmaatregelen te nemen.
Aanpassen aan klimaatverandering: tips voor duurzaam tuinieren
De eerste plaats waar u kunt beginnen met u aan te passen aan de klimaatverandering, is uw eigen tuin en huis. Zelfs met kleine maatregelen kan hier veel worden bereikt:
Veel afwisseling: De tuin moet gevarieerd zijn en zoveel mogelijk vrij van verharde oppervlakken. Een mooie en evenwichtige tuin kan veel van de effecten van de klimaatverandering op uw eigen terrein tegengaan.
Veel groen: groen en beplanting leiden over het algemeen tot een verbetering van het microklimaat. Dit betekent dat de temperatuur rond het gebouw minder stijgt dan bij grijze of donkere zones. Bovendien bevordert een gevarieerd groenontwerp met bloemen en struiken de biodiversiteit in de tuin, omdat dit insecten een noodzakelijke habitat biedt waaraan soms een tekort is.
Vijvers: Vijvers zijn ook nuttig omdat verdamping een verkoelend effect heeft op de omgeving en dus ook op uw eigen tuin.
Schaduwgevende bomen of overkappingen voor afzonderlijke delen om de verblijfskwaliteit verder te verbeteren.
Geen of weinig verzegelde oppervlakken: Een opengebroken en weinig afgesloten tuin biedt de mogelijkheid om neerslagwater op te vangen of te laten wegsijpelen. Ook tijden waarin het veel regent kunnen op deze manier worden gebufferd en de zogenaamde "wilde afvloeiing van oppervlaktewater" kan worden voorkomen.
Gebruik van regentonnen of regenreservoirs: op die manier kan regenwater worden gebruikt om de planten water te geven. Dit vermindert het waterverbruik. Bovendien hoeft het niet in het rioolstelsel te worden gevoerd, waardoor de afvalwaterheffingen dalen.
Waarom zijn rotstuinen niet goed voor het klimaat?
Rotstuinen, die soms op ware steenwoestijnen lijken, zijn niet alleen "dode" gebieden waar weinig tot geen leven mogelijk is. Ook warmen zij de omgeving van het gebouw onnodig op en verhinderen zij de doorsijpeling van regenwater. Het temperatuurverschil tussen een rotstuin en een tuin met gras en schaduw kan in de zomer oplopen tot acht graden! Geen prettig vooruitzicht als je denkt aan een hittegolf van 35 graden en meer. Bovendien slaan stenen de warmte langer op dan groene gebieden. s Nachts geven ze het dan weer af, waardoor een rustige nachtrust wordt tegengegaan. Daarom kunnen gezondheidsproblemen niet worden uitgesloten.
Hoe bescherm ik mijn huis tegen barre weersomstandigheden en hoge temperaturen?
Bomen moeten zo worden geplant dat ze bij latere stormen niet op het huis kunnen vallen en zo schade veroorzaken. Regenwater moet worden geïnfiltreerd of opgeslagen, maar in ieder geval van het gebouw worden weggeleid. Het gebouw moet altijd worden beveiligd tegen binnendringend oppervlaktewater van buitenaf, dit geldt vooral op hellingen. Kelderschachten moeten worden beveiligd, en het is ook raadzaam geen ingangen op grondniveau te bouwen. Om te voorkomen dat het gebouw in de zomer te warm wordt, zijn er verschillende zonweringen. Warmtepompen kunnen ook worden gebruikt om het gebouw te koelen.
Wat spreekt voor een groendak?
De effecten van groene daken en ook gevels zijn vergelijkbaar met die van een groene tuin. Enerzijds beschermen ze tegen bijverwarming, anderzijds kan neerslagwater tijdelijk worden opgeslagen (vooral via groendaken). Door de bijbehorende verdampingseffecten verbeteren groendaken het microklimaat en daarmee ook de verblijfskwaliteit in de woonomgeving. Met name de vergroening van daken is afhankelijk van het draagvermogen van de respectieve delen van het gebouw. Met name garages en carports zijn geschikt voor ten minste basisbegroening. De effecten van groene gevels op de verwarming van de gebouwschil zijn eveneens bewezen. Wie zijn gevel niet wil vergroenen, kan in plaats daarvan lichtgekleurde materialen gebruiken. Deze weerkaatsen het zonlicht en warmen minder op dan donkere materialen. Dit geldt niet alleen voor de gevel, maar vooral ook voor de gebieden in de tuin en rond het huis die nog steeds worden afgedicht.
Het is de combinatie van verschillende complementaire maatregelen die de leefomgeving in tijden van klimaatverandering het best verbetert. Intussen bieden steeds meer gemeenten hun burgers subsidies aan als stimulans voor de vergroening van daken, gevels of de vergroening van anderszins grijze gebieden.
